Uống rượu từ lâu đã trở thành truyền thống dân tộc. Trong lễ tạ ơn, người con sẽ mang rượu Cần đến để mời cha mẹ, nhằm biểu hiện niềm yêu thương, đấng sinh thành. Bên cạnh đó, rượu đối với người Tây Nguyên nói chung và người Gia Rai nói riêng, là sức mạnh, là sự nóng ấm cho bản thân mà cũng là vật cúng thần linh quan trọng, vật quý để đãi khách.
Uống rượu bằng cách hút qua cần trúc dẻo, uống cong (vì được uống nắn và dùng lâu ngày), cũng là… văn hoá, nghệ thuật, lễ tục hiếu khác, đồng thời thể hiện tính cộng đồng, tập thể cùng hưởng thụ, cùng vui chung. Nhiều tour du lịch tổ chức cho du khách thăm quan lễ hội văn hoá Tây Nguyên và uống rượu Cần.
Hình ảnh: văn hoá uống rượu Cần tại Tây Nguyên.
Rượu cần chính gốc ở núi rừng có nguyên liệu là gạo nếp, một số lá cây rừng, một số sinh vật còn sống như kiến có cánh, mối bay bắt được, các loại sâu và ngay cả… cóc nhái, ểnh ương, cũng có thể. Đa số đều không hợp vệ sinh, du khách cần phải thận trọng. Chỉ nên uống khi nào hướng dẫn viên du lịch và thanh niên tiến bộ trong làng ấp người dân tộc bảo đảm rượu chỉ làm bằng gạo nếp, lá cây và không có mùi khó chịu.
Uống rượu Cần rất giản tiện. Không cần đến chai, ly. Rượu uống vào miệng không phải là rượu trên mặt như khi đựng bằng ly để uống mà rượu ở dưới đáy ghè, ché khá đậm đặc, nhờ đuôi cần đút xuống sát tận đáy. Người uống chỉ cần nút đầu cần, rượu sẽ trào lên, kể cũng khá lý thú. Uống mềm môi nhờ vậy, nhất là trong khi uống, được nghe ca hát, được xem múa may quay cuồng hay yểu điệu và nhất là tiếng nhạc cồng chiêng u linh trầm hùng, tiếng kèn sáo vi vút dễ khiến hồn ta lâng lâng, uống mãi quên thôi.
Cần để hút làm bằng trúc, hay sậy, rỗng ruột. Các gia đình người dân tộc Tây Nguyên dù giàu hay nghèo thì nhà nào cũng có vài ba choé (ché) rượu cần, những choé này cũng mang tên là ghè.
Ghè đựng rượu là một gia bảo, càng lâu càng quý. Có chiếc ghè đá giá bằng 2,3 con trâu hoặc hơn nữa.
Theo đồng bào dân tộc Tây Nguyên, rượu cần có sự tích:
Ngày xưa, tổ tiên loài người chất phác lắm. Thượng đến thấy vậy rất thương mến, sai một thần linh đội hình con nhím tới huấn luyện cho cách làm rượu cần. Trước hết, lấy những củ Kuah giã nhỏ nhào tới với nước và bột gạo, nấu lên rồi vắt thành những nắm to bằng quả trứng gà. Đặt những nắm ấy lên một chiếc mẹt, hong ra gió một thời gian tới khi nào những nắm đó phủ men xanh, đem vào bếp sấy. Rồi thổi cơm cho chín, trộn những nắm bột có men ấy vào. Thế là thành men rượu, gọi là cua êba.
Những nắm bột đó đem đặt vào trong những chiếc ghè, lấy rơm bọc kín. Năm, sáu ngày sau mở ghè ra, đổ nước lã vào cho đầy, rồi cho thêm một ít lá tươi vào (người dân tộc Tây Nguyên giữ kín không tiết lộ là lá gì). Sau đó, dùng rơm trộn với bùn bịt chặ miệng ghè để thêm 7 ngày nữa là thành rượu.
Thần Nhím dạy: dùng một cái ống rỗng ruột uống cong, một đầu cắm sâu vào trong vò (ghè), một đầu kê vào miệng để hút rượu. Uống như vậy đến khi ghè rượu vơi đi thì đổ thêm nước vào uống tiếp, cho tới lúc hết rượu mới thôi.
Từ đó, tổ tiên người dân tộc Tây Nguyên chế rượu cần để uống liên miên và lưu truyền bí quyết chế rượu cho con cháu.
Truyện kể thêm rằng: Tổ tiên người dân tộc Tây Nguyên sau khi chế rượu xong, cùng nhau uống thấy ngon, mềm môi uông mãi cho tới khi say mèm, vác gậy đánh nhau với Thần Nhím. Thần cô thế phải bỏ chạy, mọi người đuổi theo, thần Nhím phải trốn trong bụi rậm, đoàn người xua chó săn đuổi. Thần chạy lên núi, đoàn người đuổi theo đến vùng đất cao thì người và chó đều mệt nhoài. Họ định cư tại đây, ngày nay nơi này gọi là miền thượng, hay là Tây Nguyên.
Sự tích rượu cần kể ra thật chất phác mà cũng rất… tếu, nhưng đượm cả bản chất chân thật yêu quý núi rừng của đồng bào dân tộc Tây Nguyên.
Đăng bởi: du lịch việt
