Đá là vật vô tri. Nhưng, đá vẫn có hồn qua các bàn tay chạm khắc tinh xảo của con người. Tiêu biểu là bàn tay khéo léo cùng nghệ thuật sáng tạo của những người làng đá mỹ nghệ dưới chân Ngũ Hành Sơn.
Đá ở Ngũ Hành Sơn là đá cẩm thạch rất giá trị. Từ lâu, dưới chân núi, nhiều gia đình nghệ nhân quây quần sinh sống với nghề chạm khắc cổ truyền và khai thác này. Các nghệ nhân tập trung ở làng Quan Khái và Hoà Khuê chuyên là tượng đá và đồ mỹ nghệ bằng đá.
Thăm viếng Ngũ Hành Sơn, du khách dành nhiều giờ để đến với những gia đình chạm khắc và sẽ hết sức ngạc nhiên trước những công việc vừa nặng nhọc, vừa mỹ thuật của những người thợ cần cù, tỉ mỉ.
Du khách đi thăm các cửa hàng trưng bày sản phẩm mỹ thuật đá cẩm thạch sẽ vô cùng thú vị với những bức tượng và thú các loại khá sinh động.
Các gia đình nghệ nhân khắc chạm đá ở dưới chân Ngũ Hành Sơn từ lâu sống thành làng nghề. Làng này được hình thành từ thế kỷ 18. Người đầu tiên đến lập làng nghề này vốn nguyên quán ở Thanh Hoá, tên là Huỳnh Bá Quát.
Người này khai thác đá cẩm thạch và khắc chạm, sau đó cuộc sống thịnh vượng, ông truyền nghề cho những người khác. Sáng thế kỷ 19, cả làng Quan Khái nay là Hoà Hải của ông đều sống bằng nghề này. Các sản phẩm mỹ nghệ được làm ra bằng đá cẩm thạch rất được thích chuộng vì có vẻ đẹp sang trọng, phần lớn dùng trong kiến trúc, xây dựng và trang trí trong khuôn viên hay nhà quyền quý, giàu có.
Sản phẩm mỹ nghệ bằng đá cẩm thạch gồm có nhiều loại lớn nhỏ, như các tượng tôn giáo, tượng người, chim, thú… Thậm chí đến vòng nhẫn đeo tay trơn láng, đầy màu sắc với những nét chạm trỗ tinh xảo, công phu…
