Với nhiều du khách cảm giác lần đầu tiên khi thăm quan Ao Bà Om là sự mát mẻ trước cảnh trời xanh biếc một màu. Hai hàng cây phía ngoài tạo ra một khoảng trời rộng, con đường rợp bóng. Tại Trà Vinh người ta thường được nghe những câu thơ ca ngợi vẻ đẹp nơi đây:
Bãi Ba Động nước xanh cát trắng.
Ao Bà Om thắng cảnh miền Tây.
Xin mời du khách đến đây.
Đều xem cho kỹ chốn này thần tiên.
Cảnh thần tiên ở đây không phải là thần tiên trong các truyện thần thoại, mà thần tiên ở tư duy, cái thế giới quan phật giáo Tiểu thừa của đồng bào Khmer thể hiện ở các công trình kiến trúc chùa tháp cổ kính nay ghi ở khắp mọi nơi trong làng xã, phum sóc với trật tự, nề nếp từ lâu đời. Những cảnh quan ruộng đồng, thắng cảnh đẹp đẽ, di tích lịch sử nổi danh như Ao Bà Om với nhiều mẩu truyền thuyết ca ngợi về công trình lao động thi đua đầy sáng tạo, những câu chuyện tình hết sức sống động nên thơ.
Người Khmer cũng như người Việt ở Trà Vinh có nhiều câu chuyện lý giải về nguồn gốc Ao Bà Om. Sách vở xưa nay ghi chép mỗi quyển mỗi khác nhau về sự tích rất đẹp và rất tình tứ ấy. Có thể nêu lên 3 mẫu chuyện tiêu biển nhất.
1. Chuyện thứ nhất.
Đó là truyền hai bên nam nữ không bên nào chịu đứng ra đi cưới bên nào. Phía bên con trai đòi các cô gái đứng ra cưới họ về làm chồng. Ngược lại phia con gái thì buộc các chàng trai phải đi cưới họ về làm vợ. Đương nhiên là phía đứng ra xin cưới người khác giới phải gánh vác mọi phí tổn về lễ vật. Năm ấy dân trong vùng bày ra chuyện đào ao để lấy nước ngọt giữa mùa khô hạn, nhân cơ hội này người ta mở cuộc thi giữa hai bên nam nữ, nếu bên nào thua cuộc sẽ phải đứng ra lo liệu việc cưới xin. Họ giao hẹn với nhau trong một đêm, mỗi bên phải đào xong một cái ao, bên nào đào sâu hơn, nước nhiều hơn sẽ thắng cuộc.
Hôm ấy khi mặt trời vừa tắt, hai bên nam nữ trong vùng tập hợp nhau lại, rồi chia ra làm hai nhóm: Nhóm nữ đào một cái ao vuông ở phía Đông, nhóm nam đào một cái ao tròn ở phía Tây.
Đến nửa đêm, Bà Om, người trông coi công việc bên phía nữ nghĩ ra kế để đánh lừa bên nam. Bà cho người chặt một cây tre thật dài, đem dựng trên gò đất cao về hướng đông, trên ngọn sào có treo một chiếc đèn lồng, bên trong thắp một ngọn đèn dầu, ở xa trông như ngôi sao trên trời.
Bên nam, ao của họ lúc này đào được khá sâu, mọi người bắt đầu thấm mệt, lại thêm tính chủ quan về sức khoẻ, họ nghĩ bên nữ khó mà đuổi kịp được họ. Vừa lúc họ thấy ngọn đèn xuất hiện ở hướng Đông và tưởng nhằm sao mai đã mọc, trời sắp sáng, bèn rủ nhau về nhà nghỉ. Ai cũng cho rằng phía bên nữ có đào đến mặt trời đứng bóng cũng không kịp.
Trong khi đó, phía bên nữ, mọi người vẫn cặm cụi cố sức đào mãi cho đến sáng bạch mới về. Sáng hôm sau, mọi người ra xem thì thấy ao của bên nữ vừa to, vừa sâu, vừa nhiều nước hơn ao của bên nam. Thế là phía bên nam thua cuộc. Từ đó họ phỉa chịu thực hiện lời cam kết: đi cưới nữ về làm vợ và cũng từ đó nhân dân trong vùng có được ao chứa nước dùng quanh năm.
Để ghi nhớ công người phụ nữ mưu trí đó góp phần giành được thắng lợi này, người ta gọi ao nước ngọt ấy là Ao Bà Om. Tên đó còn truyền mãi đến ngày nay.
2. Truyện Thứ hai:
Ngày xưa, hoàng tử Po Tum Ma Vong cùng em gái đến vùng này. Hoàng tử ở tại Bra Sát (sóc tháp bây giờ), cách Ao Bà Om chừng 2km, còn công chúa thì ở tại dinh thự cất ngang chùa Âng bên cạnh ao đó. Thời ấy, vùng đất này rất ít dân cư, không tìm được người vừa ý làm vợ, hoàng tử định kết hôn với người em gái mình, nhưng công chúa bất bình và cự tuyệt.
Thấy ý định của hoàng tử vẫn không thay đổi, công chúa sai quân hầu đến đào ao, đắp luỹ quanh dinh để ngăn không cho anh mình đến nữa. Công chúa cũng sai đào cạnh đó một cái ao để tắm. Nàng giao cho bốn nữ tỳ thân tín canh gác, bốn nữ tỳ này là bà Om, bà Inh, bà Sun, Bà Son. bà Om là người đứng đầu chỉ huy tốp nữ tỳ này, nên dân chúng gọi ao ấy là Ao Bà Om.
3. Truyền Thứ ba.
Có người cho rằng trước kia quanh bờ ao có mọc nhiều rau mờ Om hay Mò om là một loại rau thơm, nên lúc đầu người ta gọi là Ao Mò Om, dần dần gọi chệch thành Bà Om.
Trên đây chỉ là ba chuyện tiêu biểu, dĩ nhiên còn nhiều chuyện khác chưa được đông người thừa nhận, nếu được sưu tầm, tìm hiểu thêm có lẽ còn nhiều điều thú vị khác bở vì đây là một di tích liên hoàn, chiếm cả một khu vực rộng lớn.
Đăng bởi: du lịch việt
