Địa điểm Hàm Rồng ở tỉnh Thanh Hóa đã đi vào lịch sử của cuộc kháng chiến chống Đế quốc Mỹ (1955-1975). Nó cũng được biết đến với những cảnh quan thiên nhiên tuyệt vời của sông, núi, hang động …
Hiện tại, khu vực này đã trở thành Di tích văn hóa lịch sử Hàm Rồng với tổng diện tích 568ha tại phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa. Khu di tích gồm có cầu Hàm Rồng, núi Hàm Rồng, hang Tiên Sơn, hang Long Quang, núi Ngọc, núi Cảnh Tiên, đền thờ các bà mẹ Việt Nam anh hùng và liệt sĩ, làng cổ Đông Sơn.
Hình ảnh đầu tiên gợi nhớ về chiến thắng lịch sử của Hàm Rồng là cầu Hàm Rồng bắc qua sông Mã, cách trung tâm thành phố Thanh Hóa gần 5km về phía bắc. Được xây dựng vào năm 1904 theo kiểu vòm với các trụ thép, cây cầu được coi là cây cầu hiện đại nhất ở Đông Dương thời bấy giờ. Tại đây, vào ngày 3, 4 tháng 4 năm 1965, quân đội và nhân dân của Thanh Hóa đã chiến đấu kiên cường, bắn hạ 47 máy bay, bắt giữ nhiều phi công, bảo vệ an toàn cầu và đảm bảo thông qua giao thông, từ đó góp phần vào chiến thắng của cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc. . Sau nhiều cuộc đột kích, cầu Hàm Rồng vẫn đứng vững, và trở thành biểu tượng cho sự kiên cường, bất khuất và lòng yêu nước của quân đội và người dân Thanh Hóa.
Núi Hàm Rồng dài khoảng 2 m, trải dài từ làng Dương Xá, xã Thiệu Dương, huyện Thiệu Hoa dọc theo bờ phải sông Mã đến chân cầu Hàm Rồng. Ngọn núi trông giống như một con rồng 9 đoạn khom lưng để uống nước sông Mã. Đặc điểm địa hình cụ thể làm cho khu vực này trở thành pháo đài phòng không vững chắc, góp phần vào Chiến thắng Hàm Rồng.
Ngoài vị trí chiến lược trong chiến đấu, núi Hàm Rồng còn có khung cảnh tráng lệ được bao quanh bởi những ngọn đồi thông mênh mông và thung lũng thơ mộng, đặc biệt là các hang động Long Quang và Tiên Sơn với vẻ đẹp huyền ảo. Từ lối vào hang Long Quang, du khách có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh thành phố Thanh Hóa. Với phong cảnh hữu tình, ngày xưa, hang Long Quang đã thu hút nhiều nhân vật nổi tiếng như Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông, Cao Bá Quát, Phạm Sư Mạnh … đến ngắm cảnh. Nhiều bài thơ ca ngợi phong cảnh của núi Hàm Rồng và sông Mã từ thời nhà Lê sau này đã được khắc trên các bức tường đá bên trong hang động.
Vòng quanh núi Hàm Rồng, theo những bậc đá khoảng 30m, du khách sẽ đến hang Tiên Sơn. Đến với Tiên Sơn, du khách sẽ được chiêm ngưỡng hệ thống thạch nhũ với nhiều hình dạng khác nhau như Ngọc Hoàng, hội chợ, thần sấm sét, rồng, phượng hoàng Ngoài ra, hang còn có các khu vực với hình dạng độc đáo như vườn đào, thủy cung, địa ngục, cổng trời, hội chợ Chà … điều đó khiến du khách cảm thấy như lạc vào không gian cổ tích.
Núi Ngọc nằm ở bờ bắc sông Mã, đối diện với núi Hàm Rồng. Nhìn từ xa, tư thế của núi Ngọc và Hàm Rồng thích như rồng chơi với ngọc. Bên cạnh núi Ngọc là núi Cảnh Tiến, nơi đặt chiến trường pháo binh để bảo vệ cầu Hàm Rồng. Ngày nay, dòng chữ “Quyết chiến – Quyết Thắng” được khắc trên sườn núi như một lời khẳng định về truyền thống đấu tranh kiên cường của quân đội và người dân Thanh Hóa.
Nằm ở núi Cánh Tiên, ngôi đền của những người mẹ và liệt sĩ anh hùng Thanh Hóa là một địa điểm tâm linh không thể bỏ qua cho du khách khi đến thăm Khu di tích văn hóa lịch sử Hàm Rồng. Ngôi đền nhằm ghi nhớ công ơn những người mẹ, những liệt sĩ anh hùng đã hy sinh vì sự bình yên của quê hương. Ngôi đền nổi bật với quy mô lớn và sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống và hiện đại. Với tổng diện tích quy hoạch là 15ha, ngôi đền bao gồm các hạng mục kiến trúc tiêu biểu như cổng ba cửa, cổng bốn cột, hồ bán nguyệt, đền chính, tháp chuông, bia tưởng niệm …
Tiếp tục hành trình khám phá di tích văn hóa lịch sử Hàm Rồng, du khách sẽ ghé thăm làng cổ Đông Sơn ở bờ nam sông Mã. Là làng nông nghiệp điển hình, làng Đông Sơn phải đối mặt với bến sông đông đúc và quay trở lại núi Hàm Rồng.
Với lịch sử hàng ngàn năm, làng cổ Đông Sơn vẫn giữ nguyên kiến trúc cổng làng truyền thống, nhà xã và hàng chục ngôi nhà cổ. Bên cạnh đó, làng còn lưu giữ nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể độc đáo như chùa Đức Thành Ca, chùa Mẫu, chùa Am Vân, chùa Bồ Đề, nhà thờ xã, nhà Lê, đặc biệt, các hiện vật được khai quật ở làng cổ Đông Sơn như nông cụ, vũ khí, đồ gốm, trang sức, trống đồng cho thấy Đông Sơn là một làng nông nghiệp có vị trí trong vùng trong thời kỳ Văn Lang.
Đầu thế kỷ 20, Đông Sơn đã trở thành tên gọi của văn hóa khảo cổ nổi tiếng trên thế giới – Văn hóa Đông Sơn và trống đồng Đông Sơn đã trở thành biểu tượng cho tài năng, sự sáng tạo của người Việt Nam thời kỳ đầu tiên tạo ra nền văn minh nhân loại. .
Với những giá trị lịch sử, văn hóa độc đáo và cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ của núi và sông, Di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng là một địa điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách. Có điều kiện du lịch Thanh Hoá bạn hãy khám phá địa danh lịch sử Hàm Rồng này nhé.
