Di tích khảo cổ học Thần Sa nằm ở huyện Võ Nhai, cách thành phố Thái Nguyên 40km theo quốc lộ 1B rẽ trái.
Vào năm 1972, khoa sử trường Đại Học Việt Bắc kết hợp với Viện kKhảo cổ học Việt Nam khảo sát một số hang động ở vùng Thần Sa, Xẻng Mộc, Thương Chung, đã khai quật hang Phiêng Tung ở Thần Sa. Kết quả cuộc nghiêm cứu tiếp theo đã có được nhận định về quá trình phá triển con người ở vùng này từ trước thời văn hoá Bắc Sơn.
Qua năm 1973, Viện Bảo Tàng Lịch Sử Việt Nam và sở văn hoá thông tin Bắc Thái tiếp tục điều tra khu vực Thần Sa và đã có thêm một bộ sưu tập mới về hang Phiêng Tung. Năm 1980, kết hợp với khoa Bảo tàng trường Cao Đẳng Nghiệp Vụ Văn Hoá (nay là trường đại học văn hoá Hà Nội) tiếp tục nghiêm cứu hang Phiêng Tung, tìm thấy thêm hang Miệng Hổ cùng một số di chỉ khác.
Những di chỉ khảo cổ về đời sống con người cách nay chừng 20.000 đến 30.000 năm được phát hiện ở Phiêng Tung, Ngườm Thẳm Choong, Nà Ngườm chứng minh rằng tại các khu vực này đã tồn tại một nền văn hoá cổ nhất được biết đến ở Việt nam và cả vùng lục địa Đông Nam Á.
Tại thung lũng Thần Sa, ngoài 2 khu vực quan trọng nhất là Ngườm và Phiêng Tung, trong vòng bán kính vài km kể từ di chỉ Phiêng Tung ó gần 10 di chỉ khác là bằng chứng của sự cư trú của loài người nguyên thuỷ.
Mái Đá Ngườm, là một di chỉ quan trọng hàng đầu của khu di chỉ khảo cổ học Thần Sa nằm trên sườn dãy núi Ngườm thuộc bản Trung Sơn, ở cách phiên Tung tầm 1km về hướng Nam. Đó là một mái vòm đá khổng lồ cao 30m, rộng 60m. Tại hố khai quật di chỉ Ngườm thể hiện có 4 địa tầng văn hoá khảo cổ. Cùng với những di tích đặc trưng của nền văn hoá Bắc Sơn, Hoà Bình, Sơn Vi tại tầng 1, 2.
Một khi du khách du lịch Thái Nguyên thăm quan khu di tích Thần Sa sẽ thấy một phong cảnh hùng vĩ của các dãy núi đá với cánh rừng nguyên sinh trên các tầng đá vôi cao vút in bóng xuống dòng sông Thần Sa xanh biếc, là một cảnh tượng thật đẹp. Tại đây du khách có thể thả hồn trong gió nhẹ, xuyên qua mái đá tiếng nước chảy êm đềm và suy ngẫm về cuộc sống của loài người nguyên thuỷ, chỉ có nơi đây bạn mới có thể cảm nhận được loài người thật nhỏ bé so với núi non hùng vĩ.
Tại Sa Thần du khách có thể tận mắt trông thấy những bản người Tày được xây dựng san sát nhau, dưới những mái nhỏ sàn xinh xắn ẩn mình dưới tán cây sát chân núi đá vôi thật độc đáo và bình dị biết bao.
