Khu di tích lưu niệm lưu niệm Trần Phú được xây dựng trên diện tích 2ha tại xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Đây là quê hương của đồng chí Trần Phú, tổng bí thư đầu tiên của Đảng.
Khu di tích này có từ năm 1959, đến năm 1988 được trùng tu và có thêm một số công trình mới. Lần trùng tu mới nhất là năm 2004 nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của đồng chí Trần Phú. Đây là công trình có ý giá trị lớn về lịch sử dân tộc, thể hiện lòng tôn kính đồng chí Trần Phú với sự đóng góp của ông trong công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước. Công trình được công nhận là di tích lịch sử quốc gia vào ngày 11/6/1992, những hoạt động giữ gìn tôn tạo di tích đã được nhân dân ta thực hiện từ năm 1977.
Theo lịch sử văn hoá, ban đầu di tích là một tổ thuộc bảo tàng nghệ Tĩnh, sau khi Nghệ Tĩnh tách ra thì do bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh quản lý. Đến ngày 14/6/2002, ban quản lý di tích Trần Phú được cơ quan chức năng thành lập.
Khuôn viên bao gồm 3 công trình là nhà trưng bày và khu nhà thờ và khu mộ.
Nhà trưng bày có diện tích 90m2 trưng bày trên 200 hiện vật và tài liệu giới thiệu cuộc đời hoạt động của đồng chí Trần Phú. Còn khu nhà ở phía tây khuôn viên có đồ tế tự hoành phi cửa vọng, trong đó có thờ bài vị họ Trần.
Nhà thờ tiểu chi họ Trần trước đây là ngôi nhà dân dụng cụ Trần Viết Tân, cố nội đồng chí Trần Phú, xây dựng năm 1862. Sau khi ông Tân mất, ông Trần Viết Tiến kế tự. Đời tiếp theo là ông Trần Văn Phổ thân cha của đồng chí Trần Phú kế thừa.
Đầu năm 1901, ông Phổ mang theo gia đình vào huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên dạy học thì ngôi nhà được ông Đồ Câu, chú ruột Trần Phú sử dụng. Năm 1930 ông Đồ Câu mua được ngôi nhà 3 gian ở cạnh đây thì ngôi nhà được ông hiến tặng cho dòng họ và từ đó trở thành tiểu phi họ Trần.
Chính nơi đây trong thời gian đồng chí Trần Phú họ tại trường Quốc Học Huế (1918-1922) và thời gian đồng chí dạy học ở trường Cao Xuân Dục Thành Vinh (1922-1925) ông thường ghé thăm nhà trong dịp nghỉ. Sau này ngôi nhà trở thành nơi thờ cúng vong linh tổ tiên tộc Trần.
Khi thăm quan nhà thờ, du khách sẽ thấy kiến trúc của di tích này theo lối tứ trụ, nơi đây có 3 gian không lồi, tường bằng đá ong, xung quanh là đá hộc, mái lợp ngói cẩm trang. Năm 1962, ngôi nhà được cơ quan văn hoá Hà Tĩnh mua lại, tu bổ đồng thời mua thêm ngôi nhà lim 5 gian để làm nhà trưng bày những vật phẩm liên quan đến sự nghiệp đấu tranh của đồng chí Trần Phú.
Đồng chí Trần Phú ở tuổi 26 được bầu làm tổng bí thư đầu tiên của Đãng. Trong lúc lãnh đạo nhân dân thì đồng chí bị bắt và tra tấn, đồng chí mất năm 27 tuổi (1931). Sự ra đi của đồng chí để lại tấm gương sáng chói về lòng yêu nước, trung thành với sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta.
Phần mộ của Trần Phú được đặt trên ngọn núi Quần Hội. Phía trước là dòng sông Ngàn Sâu và bến Tam Soa chảy cuồn cuộn như ôm lấy ngọn núi, xa xa là dãi Thiên Nhẫn, hai bên tả hữu được núi non trùng điệp bao bọc tạo nên một địa thế rất đẹp.
Phần mộ Trần Phú được xây dựng vào ngày 8/1/2000 dưới sự gìn giữ và tôn tạo của cơ quan chức năng. Xung quanh ngôi mộ là thắng cảnh thiên nhiên tươi đẹp, hữu tình. Khu mộ có diện tích tầm 7ha, trong đó 5ha là đồi và gần 2ha là khu vực hồ. Khi đi du lịch Hà Tĩnh, du khách có thể đến thăm quan khu di tích lưu niệm Trần Phú để biết được nhiều điều con người và sự nghiệp của ông.
