Hát Quan Họ là một thể loại dân ca tiêu biểu tại vùng châu thổ sông Hồng nước Việt Nam, làn điệu dân ca phát triển thành văn hoá Kinh Bắc và đặt biệt tại hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh.
Hát Quan Họ là một làn điệu dân ca đặc sắc trong thể loại ca nhạc mà hoạt động của ngành du lịch ở Việt Nam có thể khai thác để đóng góp về mặt sinh thái học cho du khách nói chung qua các tuyến, điểm du lịch có không ít thể loại hấp dẫn.
Thể loại hát quan họ tiêu biểu là quan họ Bắc Ninh, còn có tên là quan họ Kinh Bắc. Thật vậy, hát quan họ chính là một đặc sản dân ca của người ở tỉnh Bắc Ninh bắt nguồn từ lối hát đối đáp của nam nữ đã có từ rất lâu trong cuộc sống của người Việt Nam.
Hát quan họ chủ yếu được tổ chức ở từng làng quê Bắc Ninh mỗi năm một lần vào dịp hội làng. Thể loại ca nhạc này có ưu thế là gắn liền với tục kết bạn nam nữ hoặc với tục kết nghĩa giữa hai làng. Trước hết hát quan họ có phần chúc tụng nhau ở phần mở đầu một cách thân tình, lịch sử, tha thiết về tình cảm, sau đó, phần lớn nội dung là anh hai, chị hai quan họ đối đáp trong bài ca đều toát lên rõ nội dung giao duyên trữ tình nồng đượm.
Điều nổi rõ theo tập tục truyền thống sẵn có là nam nữ trong khi kết bạn dân ca quan họ không nhất thiết sau đó đều thành đôi vợ chồng.
Qua thời gian, dân ca quan họ thể hiện rõ lời lẽ trong sáng, ý tứ chân thành, không cầu kỳ, đầy cảm xúc, để lại không những đối với các nhóm kết bạn những tình cảm tận đáy lòng, mà đối với du khách là người có dịp tiếp xúc có những ấn tượng trong sáng, đẹp đẽ, vui vẻ. Vì vậy, dân ca quan họ Bắc Ninh là một loại dân ca cổ truyền lâu đời, đậm đà bản sắc dân tộc.
Hát quan họ thường được tổ chức ở trong nhà hoặc ở ngoài trời tuỳ theo phương thức sinh hoạt ở các làng, xã hoặc từng dân tộc anh em mà có một nét riêng biệt. Tuy vậy, nhìn chung vẫn có những điểm giống nhau như vẫn vận dụng thể loại hát đối đáp nam, nữ, vẫn gắn kết phương thức hát đôi, trình tự hát vừa theo nội dung về tình cảm, vừa theo làn điệu, đối lời kèm đối giọng.
Cho đến nay, theo thống kê, hát quan họ Bắc Ninh có 180 bài hát khác nhau, không tính số dị bản, nên hát quan họ là một thể loại dân ca phong phú, trong sáng. Thể loại ca nhạc này là một điểm sáng đẹp không những đối với bản sắc văn hoá dân tộc, mà là một nguồn tài nguyên sẵn có của ngành du lịch Bắc Ninh nói chung, trong đó của loại hình du lịch sinh thái nói riêng.
