Chùa Tây Phương còn có tên gọi khác là Sùng Phúc Tự là một ngôi chùa cổ, với kiến trúc nghệ thuật độc đáo, nằm tại địa phận xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, cách trung tâm thủ đô Hà Nội 40km về hướng Tây, đi theo đường đại lộ Thăng Long, qua ngã 4 chùa Thầy, rẽ phải khoảng 5km, sau đó rẽ trái 1km là đến di tích.
Vào những ngày đầu năm lượng du khách đổ về hành hương chùa Thầy khá đông. Một số đoạn lên chùa bị ùn tắt khi người dân dừng lại để nghỉ ngơi ngắm cảnh. Trong chùa có hàng chục pho tượng gỗ cỡ lớn, sơn son thiếp vàng, được xếp vào hàng tượng phật tuyệt tác của điêu khắc cổ Việt Nam, chùa được ví như một bảo tàng tượng phật của nước nhà.
Truyền Thuyết Về Sự Hình Thành Chùa Tây Phương.
Theo truyền kỳ, sự ra đời của chùa gắn liền với sự truyền bá phật giáo vào nước ta. Muộn hơn 1 thế kỷ, câu chuyện nghiêng sang hướng khác, nhân vật Cao Biền, tiết độ sứ thời Đường (864 – 868) từng cai trị An Nam và đến đây xây dựng một kiến trúc tôn giáo, với mưu đồ ngăn chặn long mạch đất nước.
Nhưng đó chỉ là truyền thuyết, còn chứng tích vật liên quan đến ngôi chùa có từ thời Mạc Phúc nguyên (1547 – 1561). Lúc này chùa Tây Phương có quy mô lớn nhất. Sau đó qua một số triều đại như Lê Thần Tông, Chúa Tây Vương Trịnh Tạc, Lê Hy Tông đã cho trùng tu lại.
Kiến Trúc Chùa Tây Phương.
Ngôi chùa được nhiều du khách đến vãn cảnh hành hương bởi có sự cổ kính và sự huyền bí với những cảnh quan mê hồn, nằm trên đỉnh núi Câu Lâu, nơi chuyển giao giữa đồng bằng màu mỡ và núi non, sông nước, gắn với quan niệm phong thuỷ người phương Đông.
Khi bước vào bên trong bạn sẽ thấy những bức tượng thờ bằng gỗ sơn son thiếp vàng, nhiều tượng phật với sự điêu khắc tinh tế, có giá trị đỉnh cao về văn hoá nghệ thuật qua các triều đại, ngôi chùa Tây phương được công nhận là bảo vật quốc gia vào năm 2013.
Ngôi chùa gồm những quần thể các đơn nguyên, gồm hạng mục Tam quan hạ, tam quan thượng, miếu Sơn Thần, Tiền đường, Trung đường, Nhà Tổ, nhà Mẫu, nhà khách.
Sự cuốn hút của ngôi chùa với nhiều du khách là hệ thống tượng pháp, những kiệt tác hiếm có trong nghệ thuật điêu khắc. Tiêu biểu là pho Tuyết Sơn, Thập bát vị La Hán, Bát Bộ Kim Cương, có tuổi đời trên 200 năm. Bên cạnh đó là nhiều pho tượng nổi tiếng của thế kỷ 19 là tuyệt tác về nghệ thuật điêu khắc, chính vì vậy chùa Tây Phương được xem là bảo tàng tượng phật giáo Việt Nam.
Là một công trình kiến trúc hàng đầu tại Việt Nam, kết hợp với phong cách kiến trúc truyền thống và không gian sinh cảnh tự nhiên, do đó có giá trị thẩm mỹ cao thật xứng đáng với biệt danh “đệ nhất cổ tự”
Để có thể cảm nhận hết vẻ đẹp của ngôi chùa đệ nhất cổ tự này bạn phải đi đến thăm quan. Vào lễ hội chùa Tây Phương ngày 6/3 âm lịch, trước đó nhiều ngày tại khu vực xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất có diễn ra một số lễ hội dân gian đặc sắc như: đánh cờ, vật, chọi gà, rối nước, kéo co… cùng với nghi thức cúng phật trang nghiêm tạo nên một không khí không chỉ quy mô với hội làng mà đón tiếp nhiều khách du lịch Hà Nội đến trải nghiệm.
